Paardengebit en tandarts

Paarden laten problemen aan het gebit vaak slecht merken. Signalen kunnen ook erg subtiel zijn. Vaak merkt een eigenaar pas iets aan het paard wanneer het probleem al langer bestaat en verder gevorderd is.

Door jaarlijkse controle en behandeling kunnen problemen in een vroeger stadium ontdekt en verholpen worden. Onze ervaring leert ons dat een jaarlijks bezoek belangrijk is.

Tijdens een bezoek controleert de paardentandarts van Dap V.U.G. het gebit van uw paard en laat u zien wat de bevindingen zijn. Zij zal u ook uitleggen welke aanpassingen zij zal maken en waarom, zodat u zelf inzicht kunt krijgen in het gebit van uw paard.

Lees in dit artikel meer over:

- Het paarden gebit
- De tanden van het jonge paard
- De tanden van het oudere paard
- Meest voorkomende gebitsproblemen
- Handvijlen of elektrisch?
- Waarom sedatie?
- Het water flos-systeem
- Tand of kies extracties
- EOTRH
- Röntgenonderzoek

Het gebit van een paard is heel speciaal

Gedurende het paardenleven blijven de tanden en kiezen van het paard continu doorgroeien en afslijten. Door dit continue proces veranderd het gebit van een paard vanzelf.

Dat maakt het gebit van een paard ook heel anders dan dat van een mens. Dit proces is de reden dat zich problemen kunnen ontwikkelen wanneer het gebit te lang niet bekeken wordt.

De kiezen van het paard nemen veel ruimte in beslag (zie foto 1). Bij sommige paarden en hele kleine rassen kan het gebit de belijning van het hoofd zelfs beïnvloeden! (foto 2 en 3).

Het jonge paard

Het paard heeft als eerst melktanden en -kiezen. Van 1 tot 5 jaar leeftijd komen de permanente tanden door. In die periode kan het paard dus last van het gebit hebben, terwijl het paard óók voor het eerst een bit moet leren accepteren. Doppen kunnen heel scherpe randen hebben (zie foto’s 4 en 5) die het tandvlees, de tong of wang pijn doen, er kunnen voer proppen vastzitten die voor tandvleesontsteking zorgen, er kan een ongelijk kauwvlak ontstaan wat de beweeglijkheid van de kaak in de weg zit, een melktand die niet goed wilt uitvallen kan de permanente tand in de verkeerde richting duwen, etc. Met andere woorden: laat je paard in deze periode regelmatig nakijken.

Het oudere paard

Doordat de tanden en kiezen gedurende het leven als het ware uit de kaak geduwd worden, komt er een moment dat de kies ‘op’ is (zie foto 6 en 7). Dat betekend dat er tijdens het leven zuinig met het gebit omgegaan moet worden.

Senior paarden hebben veel kortere wortels dan jonge paarden. De kiezen van jonge paarden zitten dus veel beter verankerd in het bot. Door de grote kauwkrachten kunnen kiezen met korte worteltjes los komen te zitten. Dat zorgt voor ongemak, en kan een reden zijn dat een paard minder goed gaat eten en/of afvalt.

Doordat de kiezen dichter bij de wortels minder breed zijn, komt het bij oudere paarden vaker voor dat er ruimte tussen de kiezen ontstaat. Dit heet diastema(ta) waar meestal voer in klem komt te zitten. Zo’n voerprop zorgt dan voor tandvleesontsteking en terug getrokken tandvlees. Het gaatje wordt op die manier juist dieper en dieper, waardoor de periodontitis tot aan de kieswortel kan komen. (Zie foto 10 en 11)

Dit is een pijnlijk proces. Een paard kan de pijn een beetje dempen door wat voer op die plek in de wang te hamsteren als een kussentje als het ware, wat vervolgens weer tot cariës (gaatjes) kan leiden.

Laat het gebit van een senior paard dus ook regelmatig onderhouden om pijnlijke problemen te voorkomen of op zijn minst onder controle te houden.

Meest voorkomende gebitsproblemen

• Glazuur punten en richels die de wang en de tong kunnen beschadigen
• Haken die de beweeglijkheid van de kaak beperken
• Diastemata met vast zittend voer, vaak gepaard met periodontitis
• Wolfskiesjes, welk in sommige gevallen problemen kunnen geven met het bit
• Golfgebit of ‘steps’, wat kan leiden tot diastemata, of beperkte kaakbeweeglijkheid, of te veel druk op één kies die daarvan kan splijten
• Te grote transverse richels (kartelgebit), welk de kaakbeweging en het kauwproces negatief beïnvloeden
• Ongelijke voortanden (haken, diagonaal gebit, ‘smile’, etc.)

Handvijlen of elektrisch?

Er zitten voordelen en nadelen aan beide methoden, maar het belangrijkste is dat de persoon die ze gebruikt hiervoor opgeleid is. Bij Dierenartsenpraktijk V.U.G. werken we voornamelijk met elektrische veilen. Enkele belangrijke voordelen hiervan zijn:

• De behandeling is sneller, waardoor de mond van het paard een stuk minder lang open gehouden hoeft te worden
• Met een elektrische vijl kan elke tand of kies individueel behandeld worden, waardoor met meer precisie gewerkt kan worden
• Ook de achterste kies in de mond kan behandeld worden zonder daarbij per ongeluk tegen het kaakbot aan te stoten, omdat de elektrische vijl niet heen en weer gehaald hoeft te worden.

Indien nodig kan ook met handvijlen gewerkt worden.

Waarom sedatie?

Sedatie faciliteert diagnostiek en therapie. Kunt u zich voorstellen dat u naar de tandarts gaat, de tandarts in uw mond wilt kijken, maar dat u continu uw kaak van links naar rechts blijft bewegen of blijft praten, de tong voor het beeld houdt of het spiegeltje van de tandarts wegduwt en je hoofd steeds opnieuw een beetje weg draait? Dat zou het erg lastig maken voor de tandarts om goed je gebit te kunnen beoordelen, waardoor hij zijn werk niet goed zou kunnen doen.

Voor een paardentandarts is dat niet anders. Sterker nog, een paard heeft een veel diepere mond, waardoor de achterste helft van de mond nóg lastiger in beeld te brengen is. Ook het uitvoeren van correcties moet m.b.v. langwerpige materialen. Het is daarom extra fijn om goed te kunnen kijken, en dat de patiënt rustig staat en rustig is in de mond. Zonder adequate sedatie zullen ook best wat paarden een mond-sperder toelaten en kan iemand dus ook in de mond kijken, maar kunnen er erg makkelijk veel dingen gemist worden.

Sedatie is veilig en geeft veel voordelen die het paard ten goede komen. Het paard ontspant veel beter. De mond blijft veel stiller, waardoor alle kiezen goed bekeken kunnen worden en er dus minder makkelijk dingen gemist worden. Ook is de behandeling beter uit te voeren wanneer het paard rustig blijft in de mond. Dat betekend dat ook brave paarden voordeel ondervinden van een sedatie.

Wanneer het paard zijn/haar mond stil houdt kunnen wij wanneer nodig ook ander beeldmateriaal inzetten, zoals een mond-camera (zie foto 16 en 17).

Heeft u liever geen sedatie, dan kunt u dat met onze paardentandarts overleggen.

Het water flos systeem

Wanneer een paard één diastema of meerdere diastemata met vast zittend voer heeft, is de eerste taak om dit voer weg te halen zodat de ontsteking aan het tandvlees kan gaan herstellen (zie foto’s 10 en 11). Ook zal de oorzaak van het diastema gezocht en behandeld worden. In sommige gevallen wordt vervolgens een tijdelijke vulling gezet om te voorkomen dat er opnieuw voer in vast komt te zitten (foto 16). Onze paardentandarts zal al deze opties met u bespreken.

Het vast zittende voer in een diastema kan heel diep komen, soms wel centimeters naar de kieswortel toe! Om dit goed leeg te kunnen halen maken wij o.a. gebruik van een water flos systeem. Dit systeem wordt aan de tuinslang gekoppeld, zodat het water via een klein tuitje tussen de kiezen door gespoten kan worden (zie foto’s 18 en 19).

Tand of kies extracties

In sommige situaties is het nodig een tand of kies te verwijderen, bijvoorbeeld omdat de wortel rot is of de tand of kies al los zit. Voor een tand- of kiesextractie worden speciale instrumenten gebruikt. Afhankelijk van de situatie kan onze paardentandarts de tand of kies meestal gewoon bij u op stal verwijderen. Indien we om specifieke redenen verwachten dat de ingreep mogelijk gecompliceerd zou kunnen worden, zijn er verschillende klinieken waar wij mee samenwerken waar u terecht kunt.

EOTRH

Een aandoening waarvoor wij zo nu en dan extracties doen, is EOTRH. Dit staat voor Equine Odontoclastic Tooth Resorption en Hypercementosis. Simpel vertaald betekend dat ‘de tand lost op’ en ‘de wortel zet uit’ (de wortel wordt dus groter en verdrukt het bot). Zie foto’s 22 en 23. Dit is een zeer pijnlijke aandoening waar geen therapie voor is.

Toch is er aan de buitenkant lang niet altijd iets aan deze tanden te zien, omdat EOTRH zich met name onder het tandvlees bevindt. Paarden zullen proberen door te eten, maar kunnen wel moeite krijgen met het afbijten van een wortel of het indrukken van een drinklepel.

Door de aangedane tanden te verwijderen stopt de pijn en voorkomen we dat de situatie verslechterd. Na extractie kunnen deze paarden gewoon eten, meestal direct stukken beter dan daarvoor.

Röntgen onderzoek

In sommige gevallen is een röntgen onderzoek nodig om te bepalen of een tand of kies gezond is of niet. Ook dit kunnen wij bij u op stal uitvoeren.

Afbeelding 24: De röntgenfoto die hoorde bij het paardje van afbeelding 22. Deze werd bij het paard op stal gemaakt.

Download hier bovenstaande informatie in pdf

Adres

Evertsenlaan 18

3781 TB Voorthuizen
0342-471316

© Dierenartsenpraktijk V.U.G.  | Ontwikkeld door Ikabus